2015-08-20T12:58:52
Om Eerbeek, het dorp dat bekend staat om zijn papierindustrie waar ik opgroeide, stond lang geleden een hek. Dit is te zien op de kaart van cartograaf Van Geelkercken uit 1642 die onder is opgenomen. Bij de dorpsgrens is op iedere weg namelijk een hek afgebeeld. Centraal staat Huis Te Eerbeek, een jachtslot waar de Van Bronckhorsten resideren. Hun landbezit bedraagt volgens de landmeter 400 morgen. Een morgen is één hectare groot en kon in een goede morgen worden geploegd. Het dorp was dus in zijn geheel eigendom van één familie uit de plaats Bronkhorst bij Brummen. Op deze kaart ziet men ook 'onze' boerderij op het Lambok die toen nog gepacht werd. Het dorp heeft drie watermolens waarin het kapitaal geïnvesteerd vastligt: Boshoffsmeul, Seemsmeul en Saetmeul. Het zijn al papiermolens, maar er is niemand die dit, kan zien. Eerstvolgende plaats is Loenen, waar men dan kasteel Ter Horst ontwaart van Alexander Russelman, met een, afgebrande papiermolen.
Huis Te Eerbeek in 1662
Het hek op de dorpsgrens; rechts onze boerderij
Locatie Horsterdijk-spoorlijn-Lombokweg; boven ons huis
Ons 'huis' te Eerbeek in 1979 "De Heugte" Lombokweg 17
De auteur bij het Hoge Huys in Bronkhorst in 1995
Op een zwart-wit schilderij
De Heugte op een aquarel van de auteur (F.N.H.)
Het uitzicht op rotonde met zonnewijzer, vijver en moestuin (F.N.H.)
Graan oogsten met een combine in de zomer van 1971
17de eeuw (impr.)
18de eeuw
19de eeuw
ca. 1840
ca. 1900
20ste eeuw
In de sneeuw tussen de akker en voorwei in 1973
De jonge koe in de voorwei in de lente van 1971
Een inspectievlucht van de Heugte in 1986 (F.N.H.)
Het land van de Heugte bij de spoorlijn in het najaar (F.N.H.)
Loonbedrijf Jurrius uit Loenen op een goede morgen (F.N.H.)
Naastligger Gradus Gruben uit Eerbeek doet de koeien (F.N.H.)
Graan, schapen, fruitbomen en later de golfbaan (F.N.H.)
De woning van Willems op Lombokweg 1 is naar de Heugte ontworpen
De Heugte is nu een parkvilla op Lombokweg 17
Mijn helikoptervlucht over ons Huis te Eerbeek in 1982 (F.N.H.)
Algemeen Handelsblad 1959
Dagblad Trouw 1959
De geploegde akker op de Heugte (F.N.H.)
Het Vrije Volk 1959
De Friese Koerier 1959
Huis te Eerbeek met het hek in 1917 door Jan Mankes
Huis Te Eerbeek rond 1900 in de tijd van prof. Weber en Jan Mankes
Huis Te Eerbeek in 1719 bewoond door de erfgenaam de heer van Lamsweerde. Het jachtslot oogt kleiner vanwege de verwoestingen in de periode van twisten tussen de Van Heeckerens en Van Bronckhorsten.
 |
| Van Bronckhorst |
In de Republiek der Verenigde Nederlanden verblijft Cornelis de Witt gedurende de Tweede Engelse Oorlog op de beslissende momenten meermaals op Huis Te Eerbeek om ons land uit de greep van Engeland, Frankrijk en Duitsland te houden. Het jachtslot was bij De Witt zeer geliefd.
Apeldoornsche Courant 1910
Winter in Eerbeek in 1917 geschilderd door Jan Mankes
De watermolen kan nog altijd in werking zijn
De watermolen in gebruik als papiermolen
Onze beek tussen Loenen en Eerbeek bij het oude toegangshek
Copie
Bijlagen:
Kaartje met de situatie van de Heugte op nr. 26 in 1811
De grond-eigenaren in Eerbeek met het pachtregister in 1811
 |
| Het kanaal ligt door de pachtgrond heen |
De historie
Korte kenschets Huis te Eerbeek. Landgoed met hoog loofhout,
houtwallen, graslanden, beek, vijvers en een in de 19de eeuw verbouwd huis van
middeleeuwse oorsprong. Het beeksysteem van de Eerbeekse Beek is een van de
grootste en indrukwekkendste droogdalen op de Veluwe. Droogdalen ontstonden in
de laatste ijstijd in de stuwwallen. Doordat de ondergrond permanent bevroren
was kon smeltwater niet de bodem indringen en moest oppervlakkig afstromen.
Daarbij nam het materiaal mee naar beneden. Aan de voet van het droogdalsysteem
werd dit in een grote waaier afgezet. Hierop ligt nu het dorp Eerbeek. Dat hier
een waaier van materiaal ligt die hoger ligt dan de omgeving is goed te zien
aan het Apeldoorns Kanaal. Dit loopt grotendeels onderlangs de Oost-Veluwse
stuwwal, maar bij Eerbeek maakt het een brede bocht om de puinwaaier. In dit
droogdalsysteem ontspringt de Eerbeekse Beek. Doordat het afwateringsgebied zo
groot is (35 vierkante km) voert de beek veel water. In vroeger tijden kon dit
zuivere water goed gebruikt worden. Er hebben langs de beek een groot aantal
watermolens gestaan. Bij Huis te Eerbeek is dit water waarschijnlijk voor
bevloeiing gebruikt, als bemesting en tegen ongedierte in de bodem. De naam
Eerbeek duikt in de 11de eeuw voor het eerst in geschriften op. Door
doorlatendheid van de puinwaaier is het hier iets droger dan de nattere
omgeving. Daarom vestigde men zich hier. Het landgoed Eerbeek was gesitueerd op
de grens van de Eerbeekse Enk, een hoger gelegen bouwlandcomplex, en het
Eerbeekse broek, een vochtig gebied met hooilanden en heiden. Bij het landgoed
hoorden oorspronkelijk ook een korenmolen en een oliemolen, die aangedreven
werden door sprengenbeken. De oliemolen, even buiten het terrein, is
gerestaureerd, de korenmolen bestaat niet meer. Op het landgoed zijn nog
diverse verdeelwerken aanwezig die het water naar de molens, gracht, vijvers of
mogelijke vloeiweides moesten leiden. In 1895 kocht Prof. Max Weber het
landgoed. Diens weduwe, mevrouw Dr. A.A. Weber-van Bosse, legateerde het huis
en het bijbehorende landgoed in 1942. Eerbeek, vroeger ook Eerdbeek of Erdbeek
genoemd, was in de 14de eeuw in het bezit van de heren van Bronkhorst.
Waarschijnlijk zijn zij de stichters van het huis. Na 1579 vererfde Eerbeek aan
de graven van Limburg en Bronkhorst, later Van Limburg Stirum, die het in 1658
verkochten. Van de 14de-eeuwse havezate was aan het begin van
de 19de eeuw niet meer over dan de noordelijke, onderkelderde vleugel. Deze
liet J.H. Berns verbouwen tot het huidige, gepleisterde huis in
neo-classicistische trant. In het derde kwart van de 19de eeuw vonden nog enige
wijzigingen aan het huis plaats.
Eerbeek is a settlement in the municipality of Brummen in the province of Gelderland in the Netherlands. First mentioned in 1046 as Erbeke and since the 17th century known for its (paper)mills, this 1642 map states the whole town is owned in one family.
P.s. zie ook: Ds. W.I. Doude van Troostwijk (1983). Eerbeek: Honderdvijfentwintig jaar kerkdorp. Alsmede het materiaal van Ds. R. Jacobs en Ds. J.P. Kabel (Dr. Gunningstraat 15, Eerbeek).